Peynir
Peynir sütün mayalanması sonucu elde edilen değerli bir gıda ürünüdür. Peynir değerli bir besin olan sütü gelecekte kullanabilmek için çok eski zamanlardan itibaren bilinen saklama yöntemlerinden biridir.
Peynir, günümüzde bilindiği kadarıyla ilk olarak MÖ 6000 yıllarında Mezopotamya’da üretilip kullanılmıştır. Zaman içinde peynir ve üretim teknikleri buradan Avrupa’ya doğru yaygınlaşmış, özellikle manastırlarda peynir üretim tekniği iyice geliştirilmiş.
İlk peynir fabrikaları 1815 yılında İsviçre ve ABD’de kurulmuştur. Dünyada her yıl iki binden fazla türde yaklaşık 20 milyon ton peynir üretilmektedir. Dünyada en büyük peynir üreticisi ülke ABD olsa da, en çok peynir tüketen üç ülke Yunanistan (özellikle beyaz peynir), Fransa ve İzlanda’dır.
Peynir Türleri
Beyaz peynir, Ege denizi ülkelerine özgüdür ve geleneksel olarak koyun ve keçi sütü karışımı ile üretilir. Üretim yerlerinde satılmadan önce üç ay kadar bekletilmelidir. Özellikle Akdeniz salatası yapılırken veya kahvaltıda tercih edilir, zeytinyağı ile daha lezzetli olur.
Çedar (Cheddar) peyniri, İngiltere kökenlidir ve inek sütünden yapılır. Yumuşak, kokulu ve tadı keskin bir peynir türüdür. Kahvaltıda yenilebilir veya sandviç ve hamburger içinde malzeme olarak kullanılabilir.
Dil peyniri, Kars ve Erzurum kökenlidir, koyun sütünden yapılır ve lifli bir yapısı vardır. Az tuzlu olduğu için uzun süre saklanmadan tüketilmesi önerilir. Bu peynir kahvaltıda, tost veya sandviç içinde kullanılabilir.
Gravyer (Graviera) peyniri, Yunanistan kökenlidir ve inek, koyun ve keçi sütü karışımından yapılır. Yumuşak ve tatlıdır, içinde yuvarlak boşluklar bulunur, üzerinde sert bir kabuğu vardır. Gravyer peyniri kahvaltıda, meze olarak veya makarna üzerinde kullanılabilir.
Hellim peyniri, Kıbrıs’a özgüdür ve koyun ve inek sütünden yapılır. Tuzlu ve yumuşak bir peynirdir. Genellikle tavada kendi yağında kızartıldıktan sonra makarna veya salata üzerinde kullanılır.
Kaşar peyniri, koyun, inek veya keçi sütünden yapılır. Üretimden hemen sonra “taze kaşar” olarak tüketilebilir. Eğer kaşar peyniri üretim yerinde birkaç ay bekletilirse tadı, yoğunluğu ve sertliği artacaktır, buna “eski kaşar” denir. Kaşar peyniri kahvaltıda, sandviçler içinde veya makarna üzerinde kullanılabilir.
Lor peyniri, peynir altı suyunun ısıtılarak pıhtılaşması ile üretilen yumuşak kıvamlı bir süt ürünüdür. Bu peynir türü yağsız ve tuzsuz olduğu için böreklerde, makarnada veya salatalarda kullanılabilir.
Mozzarella peyniri, İtalya kökenlidir ve inek veya buffalo sütünden yapılır. Özellikle sandviçler ve pizza yapılırken kullanılır.
Parmesan peyniri, İtalya kökenlidir ve inek sütünden yapılır. En değerli peynir türlerinden biridir. Sert bir peynirdir, genellikle rendelendikten sonra makarna, çorba veya risotto üzerine serpilerek kullanılır.
Rokfor (Roquefort) peyniri, Fransa kökenlidir ve bu ülkede çok sevilen bu peynire “Kralların ve Papaların peyniri” denir. Koyun sütünden yapılır, bekleme süresinde içinde mavi renkli küfler oluşur, tadı ve kokusu çok keskindir. Bu peynir çoğunlukla salatalarda kullanılır veya tek başına bal ve fındıkla yenebilir.
Tulum peyniri, Erzurum veya İzmir kökenli bu peynir hayvan postu içinde 2-3 ay bekletilerek yapılır. Erzurum tulum peyniri yuvarlak parçalı, İzmir tulum peyniri tek parça olarak üretilir. Tulum peyniri keskin bir kokusu ve tadı vardır, genel olarak kahvaltıda veya dürümler içinde kullanılır.
Peynir ve Sağlık
Peynir yapılırken 10 kilogram süt kullanılarak yaklaşık bir kilogram peynir elde edilir. Bu nedenle peynir beslenme açısından çok değerli bir gıdadır. Peynir yüksek oranda protein, kalsiyum ve vitaminler içerir. Bu yüzden çocuklar, gebe kadınlar ve ileri yaştaki kişiler için ideal bir gıda türüdür. Menopoz dönemindeki kadınlar peynir tüketirlerse vücutlarında kemik erimesi azalacaktır.
Bazı peynir türleri, örneğin çedar, tükrük salgısını artırması ve bazik özelliği nedeniyle diş çürüklerini azaltır. Düzenli olarak peynir tüketimi kalp hastalıklarına ve yüksek tansiyona iyi gelecektir. Laktoz duyarlılığı olan kişiler yemek için taze beyaz peynir değil, bekletilmiş peynir türlerini tercih etmelidirler. Yatmadan önce peynir yemek, aynen süt içmenin yaptığı etki gibi uyumayı kolaylaştıracaktır.
Beyaz Peynir Besin Değerleri
100 gr beyaz peynirde
Karbonhidrat: 8 gr
Protein: 16.1 gr
Yağ: 23.55 gr
Kolesterol: 53 mg
Sodyum: 1281 mg
Potasyum: 103 mg
Kalsiyum: 422 mg
A Vitamini: 228 IU
Demir: 0.3 gr
